Vereniging

Een vereniging is een rechtspersoon die geen doel mag nastreven waarbij de openbare orde kan worden verstoord of de goede zeden kunnen worden aangetast. Het doel mag ook niet in strijd met de wet zijn. Verenigingen mogen wel winst maken en fondsen vormen, maar die moeten ten goede komen aan het gemeenschappelijke doel. Een vereniging mag zich daarom niet richten op het maken van winst om die te verdelen onder de leden.

Oprichting

Een vereniging kan bij notariële akte, bij onderhandse akte of bij een mondelinge afspraak worden opgericht. De keuze van de oprichters (altijd minstens twee) heeft voor de vereniging uiteenlopende rechtsgevolgen. De wet kent alle verenigingen rechtspersoonlijkheid toe, maar maakt tegelijk onderscheid tussen:

• Verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid: dat zijn die verenigingen waarvan de statuten in een notariële akte zijn opgenomen.
• Verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid (alle andere verenigingen).

Rechtsbevoegdheid betekent dat de vereniging zelfstandig rechten en plichten heeft. De vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid kan ook rechten en plichten hebben, alleen kan deze vereniging nooit onroerend goed (“registergoederen”) verkrijgen en ook geen erfgenaam zijn.

Belangrijker dan de beperkte rechtsbevoegdheid is echter dat een bestuurder die deze vereniging verbindt, naast de vereniging volledig aansprakelijk is, voor het gehele bedrag. Weliswaar kan deze vereniging zelfstandig rechten en plichten hebben, maar voor rechtshandelingen is steeds een ander naast de vereniging verantwoordelijk.

Statuten

Bij de oprichting worden de statuten vastgelegd. De statuten vormen als het ware de grondwet van de vereniging. Daarnaast wordt vaak een huishoudelijk reglement opgesteld, met uitvoeringsbepalingen en/of aanvullingen op de in de statuten neergelegde regels. Bijvoorbeeld: de wijze van aanvragen van het lidmaatschap, de wijze van contributiebetaling, de besluitvorming binnen het bestuur, het gebruik van het clubhuis, enzovoort. Als de vereniging bij notariële akte wordt opgericht, dan moeten minimaal de volgende zaken in de statuten worden opgenomen:

• De naam van de vereniging en de gemeente van vestiging
• Het doel van de vereniging
• De verplichtingen van de leden tegenover de vereniging, of de wijze waarop deze verplichtingen kunnen worden opgelegd
• De wijze van bijeenroepen van de algemene vergadering
• De wijze van benoeming en ontslag van bestuurders
• De bestemming van het batig saldo van de vereniging ingeval van ontbinding; of de wijze waarop die bestemming moet worden vastgesteld

Interne organisatie

Het verenigingsrecht regelt zaken die betrekking hebben op de interne organisatie van de vereniging, en ook op de verslaglegging en de financiële verantwoording tegenover leden en derden. Alle leden samen vormen de algemene vergadering. De algemene vergadering heeft belangrijke bevoegdheden in de vereniging. Ieder van de leden heeft daarin ten minste één stem. Bij hele grote verenigingen, zoals de ANWB en de Consumentenbond, zou stemming door alle leden niet werken. Dat wordt in de regel dan ook opgelost door de algemene ledenvergadering samen te stellen uit afgevaardigden van de leden (een ledenraad).

Aansprakelijkheid bestuurders

Elke bestuurder moet zijn bestuurstaak behoorlijk vervullen. Aan de hand van deze wettelijke regel wordt de mogelijke aansprakelijkheid van bestuurders tegenover de vereniging beoordeeld. De wet stelt dat het bestuur collectief aansprakelijk is als de vereniging wordt geschaad door onbehoorlijk bestuur en dit aan het bestuur kan worden verweten. Ieder jaar moet de ledenvergadering het jaarverslag en het gevoerde beleid goedkeuren. Nadat dit is gebeurd, geldt die collectieve aansprakelijkheid van het bestuur niet meer. Als de vereniging failliet zou gaan, kan de faillissementscurator de (ex-)bestuurders bij onbehoorlijk bestuur aansprakelijk stellen.

Inschrijving vereniging

Alle verenigingen die bij notariële akte zijn opgericht en dus volledige rechtsbevoegdheid hebben, moeten worden ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Ook moet daar een notarieel afschrift van de statuten ter inzage worden neergelegd. Daarnaast moeten de persoonlijke gegevens van de bestuurders in het register worden ingeschreven, evenals van diegenen die volgens de statuten nog meer bevoegd zijn de vereniging te vertegenwoordigen. De inschrijving moet actueel zijn. Voor de inschrijving van een oprichting of statutenwijziging kunnen wij zorgdragen, een bestuurswisseling moet u zelf opgeven aan de Kamer van Koophandel.

Geldmiddelen

De contributies van de leden vormen meestal de voornaamste bron van inkomsten van de vereniging. Maar er zijn ook andere mogelijkheden: donaties, subsidies, legaten, schenkingen en dergelijke. Het is verstandig om ons bij schenkingen of legaten om advies te vragen, in verband met eventuele schenk- en erfbelasting of inkomstenbelasting (bij lijfrenteschenkingen).

Belastingen

In de Successiewet staat de bepaling, dat als een –in Nederland gevestigde– kerkelijke, levensbeschouwelijke, charitatieve, culturele, wetenschappelijke of het algemeen nut beogende instelling (‘ANBI’) enig vermogen erft of geschonken krijgt, deze instelling geen belasting verschuldigd is over de waarde van de verkrijging. Als de rechtspersoon niet door de Belastingdienst is aangemerkt als ANBI, is het gebruikelijke tarief van de Successiewet van toepassing, namelijk 30 of 40%, afhankelijk van het bedrag dat verkregen wordt. Wanneer een instelling als ANBI aangemerkt wil worden, moet hiertoe een verzoek worden ingediend bij de Belastingdienst.

Om voor de ANBI-status in aanmerking te komen en deze te behouden, dienen de statuten van de vereniging aan bepaalde eisen te voldoen en heeft de vereniging de nodige verplichtingen ten aanzien van haar werkzaamheden en organisatie. Zo zijn er bijvoorbeeld voorschriften voor de inrichting van de website van de vereniging. Wij adviseren u graag over deze regelgeving.